आरोग्यरहस्य लेखमाला ९
वाचक हो, चला आजपासून आपण सहज सुलभ आरोग्यप्राप्तीची रहस्य जाणून घेऊयात!
मला आज पोटात कसंतरीच 😒 होतंय, आज जडं अन्न नको!
मी हलकं-फुलकं काहीतरी खाईन! हे जडं नि हलकं अन्न काय असत?, नि त्यामागील आयुर्वेद संदर्भ काय?, ते पाहूयात!
जड अन्न म्हणजे गुरु आहार
हलके अन्न म्हणजे लघु आहार
गुरु लघु आहाराची चर्चा करताना द्रव्य - स्वभाव, संस्कार, मात्रा, अन्नकाल आदि. बाबींचा
विचार करावा लागतो.
स्वभाव :- काही पदार्थ स्वभावतःच गुरू असतात. (उदा. श्रीखंड 😋, मांसाहार 🍗🍖🍤 इ.) तर काही स्वभावतःच लघु असतात. (उदा. साळीच्या लाह्या, कुरमुरे इ.)
संस्कार :- दूधापासून बनवलेले खवा, रबडी, श्रीखंड आदि. पदार्थ गुरु असतात तर दूधात सुंठ 🥛 घातली कि, ते लघु होते. म्हणजे संस्काराने जसे आपले स्वभाव गुण बदलता येतात तसेच अन्नसंस्काराने अन्नाचे गुण 🍿🥣 बदलतात बरं का!
मात्रा :- मात्रा म्हणजे प्रमाण.
श्रीखंड असले की, पोटास तडस लागेपर्यंत न खाता थोडे घास कमी खाणे किंवा त्यावेळी भात न खाणे अशा युक्त्या आपण करतो कि नाही ? हाच मात्रा विचार!
अन्न :- ताप असेल किंवा अजीर्ण झाले असेल तर आपण काय करतो बरं? भाताची किंवा मूगाची पेज 🍵 पितो, राजगीरा लाडू खातो हा विचार अंगवळणी पडलाय ना आपल्या!
काल :- रात्री उशीरा जेवून लगेच झोपल्याने अपचन होते 😦,आळस येतो 😔 कालांतराने वजन वाढते हे ऐव्हाना सर्वांना माहित असेलंच!
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
डाॅ.मंगेश देसाई आयुर्वेदाचार्य पिंपळे सौदागर, पुणे.